تعریف دعا از دیدگاه ابوهلال عسکری

ابوهلال عسکری در الفروق اللغویه ص534 میگوید: دعا میتواند با صدای بلند یا آهسته باشد اما ندا با آواز بلند است در مورد تفاوت میان دعا و مسئلت «درخواست» بعضی معتقدند که مسئلت همواره با نوعی خضوع همراه است و مخاطب آن دارای مقامی برتر است اما دعا اگر متوجه خداوند باشد با کرنش همراه است اگر مخاطب آن با دعاکننده برابر باشد با کرنش همراه نیست به هر حال دعا به معنای خواندن است چه این که خواندن توام با خواستن باشد چه به صورت نیایش یا به صورت سرود و ستایش باشد!

منبع: الفروق اللغویه ص534

دعا چیست؟

دعا در لغت به معنای خواندن درخواست انجام دادن کار و حاجت خواستن است:راغب اصفهانی در مورد تفاوت دعا با ندا میگوید:ندا با الفاظی همچون «یا» و «ایا» و نظایر اینها ادا شده و مخاطبی به آن ضمیمه نمیشود در حال که دعا در جایی به کار میرود که نام مخاطب برده میشود، هرچند ممکن است این دو واژه به جای یکدیگر نیز به کار روند.

منبع: راغب اصفهان - مفردات ص170

پيامبر بزرگوار ... هنگامه‌هاى سخت، ملاحظه نمى‌كرد كه تضرّع او پيش خدا و كمك خواستن او از خدا ممكن است در ذهن مخاطبان و شاهدان و ناظران، اين تأثير را بگذارد كه او به‌خودى‌خود ناتوان است. به صراحت مى‌گفت من به‌خودى‌خود ناتوانم و بدون كمك خدا از من كارى برنمى‌آيد. در جنگ احزاب، در حالى كه همه‌ى دشمنان از اطراف، مدينه و پيامبر و گروه مؤمنين را محاصره كرده بودند، با اين نيّت كه اسلام و قرآن و پيام جديد را به‌كلّى از بيخ و بن بكَنند، پيامبر اكرم در كنار آرايش نظامى، در كنار تدابير بسيار هوشمندانه‌اى كه در آنجا به كار برد، در كنار تحريض مردم بر مقاومت، در مقابل چشم مردم بر زمين زانو گذارد! بارها اين كار تكرار شد كه در كتابهاى سيره هست. پيامبر دستش را بلند مى‌كرد، تضرّع مى‌كرد، اشك مى‌ريخت و مى‌گفت: پروردگارا! به ما كمك كن و نصرتت را به ما برسان و به ما توفيق بده.

بدون كمك الهى نمى‌توانيم كارى انجام دهيم؛ و كمك و رحمت الهى جز با توجّه و توسّل به او، جز با شستشوى دل، جز با خالص كردن نيّت، جز با كنار گذاشتن هدفهاى حقير و كوچك شخصى ميسّر نخواهد بود.

حضرت امام صادق (ع) می‌فرماید:

لایَزالُ الدُّعاءَ مَحجُوباً حَتی یُصَلِّی علی محمدٍ وَ آلِ محمد

 دعا پیوسته مَحجوب است و مقبول نیست مگر این که بر حضرت محمد (ص) آل و اهل بیتش صلوات فرستاده شود.