نماز حضرت موسی(ع)

خدا به حضرت موسی(ع) وحی می‌كرد كه می‌دانی چرا تو را برگزیدم؟ و از میان خلق تو را كلیم خود گردانیدم؟ موسی گفت: نمی‌دانم پروردگار من.

فرمود: برای آنكه بر احوال بندگان خود نظر كردم و در میان ایشان كسی ندیدم نزد من از تو ذلیل‌تر باشد به درستی كه تو چون از نماز فارغ می‌شوی دو طرف روی خود را بر خاك می‌گذاری.

شب نماز شبگیر می کند، روز آب توی شیر می کند.

نظیر: سلیمان بی ایمان، یک من آرد، نیم من نان؟

کاربرد: این ضرب المثل که مصداق زیادی در جامعه ی امروزی ما دارد، نشانگر آن است که برخی افراد زاهد صفت اما فرصت طلب و متقلب و چاپلوس از خواندن نماز شب، عقب نمی مانند (که ثواب زیادی هم دارد) اما در عمل در کسب و تجارت پیشگی خود از وحشتناک ترین دوز و کلک ها و روباه صفتی خود غافل نیستند. و با تقلب و اختلاس و احتکار و ... باعث فسادهای بی شماری می شوند. مثل برخی بازاری های امروز که تا وقت اذان و نماز می شود کسب و تجارت خود را رها می کنند و راهی مسجد می گردند و به زهد و عبادت می پردازند و آن چنان افراط می ورزند که با اصطلاح اثر مهر جانماز در پیشانی آنان هویدا می شود. البته اثر چربی پیشانی آنان روی مهر می ماند، اما اگر به وضع کاسب پیشگی آنان نظری دقیق افکنیم ریاکار بودن و محافظه کاری و عوام فریبی آنان مشاهده خواهد شد. و آنها این گونه اعمال را برای جلب اعتماد دیگران انجام می دهند تا به اعتبار و منزلت خود بیفزایند؛ و بهتر به کسب و تجارت خود بپردازند. و مقام نماز را که عالی ترین جلوه ی عابد و معبود است تا چه حد، تنزل می دهند. (والله اعلم)

چرا نماز بخوانيم ؟

قبل از اينكه به اين پرسش پاسخ داده شود، طرح يك مقدمه را ضرورى مى بينيم و آن اينكه انسان براى رسيدن به مدارج عاليه كمال لازم است كه خدا را پرستش كند. چرا كه ممكن الوجود زمانى به كمال مى رسد كه به واجب الوجود بپيوندد، هر چند كه يكى از بارزترين صفات ثبوتيه خداوند صمد است و احتياجى به عبادت و ستايش ما نداشته و اساسا بى نيازى كمال اوست .

ان تكفروا انتم و من فى الارض جميعا فان الله لغنى حميد.

اگر شما و همه مردم زمين كافر شويد و از پرستش او سرپيچى كنيد خداوند بى نياز و ستوده است .

گر جمله كاينات كافر گردد بر دامن كبريايى اش ننشيند گرد

الهى انت الغنى بذاتك ان يصل اليك النفع فلك فكيف لا تكون غنيا عنى .

خدايا تو بى نيازتر از آنى كه حتى نفعى از سوى خودت به تو برسد، پس ‍ چگونه از من بى نياز نباشى .

آرى احتياج و نياز از صفات و خصوصيات پديده است ؛ اما آيا خداوند جزء پديده هاست و يا مظاهرى از آنها است كه عبادت ما او را ارضاء و اقناع كند.

آيا معلم احتياجى به درس خواندن دانش آموز دارد كه او را تشويق به درس ‍ خواندن نموده و گاهى نيز به اجبار و تهديد او را وادار به فراگيرى دروس ‍ خود مى كند؟!

درس خواندن و يا نخواندن دانش آموز چه سود و زيانى براى معلم دارد؟ آيا معلم محتاج درس خواندن دانش آموز خود است ؟ همين مساله در مورد خدا كه اول معلم انسانها است ، صادق است .

قرآن به انسانها كه شاگردان مكتب اويند دستور نماز مى دهد، چرا كه نزد خدا بهترين راه رسيدن به كمال و سعادت واقعى همان انجام فرايض دينى بويژه نماز است . امام صادق عليه السلام مى فرمايد:

در نزد خدا مقاماتى است كه بدون دعا نيايش و نماز كسى به آن كمالات نمى رسد. 

تعریف دعا از دیدگاه ابوهلال عسکری

ابوهلال عسکری در الفروق اللغویه ص534 میگوید: دعا میتواند با صدای بلند یا آهسته باشد اما ندا با آواز بلند است در مورد تفاوت میان دعا و مسئلت «درخواست» بعضی معتقدند که مسئلت همواره با نوعی خضوع همراه است و مخاطب آن دارای مقامی برتر است اما دعا اگر متوجه خداوند باشد با کرنش همراه است اگر مخاطب آن با دعاکننده برابر باشد با کرنش همراه نیست به هر حال دعا به معنای خواندن است چه این که خواندن توام با خواستن باشد چه به صورت نیایش یا به صورت سرود و ستایش باشد!

منبع: الفروق اللغویه ص534

دعا چیست؟

دعا در لغت به معنای خواندن درخواست انجام دادن کار و حاجت خواستن است:راغب اصفهانی در مورد تفاوت دعا با ندا میگوید:ندا با الفاظی همچون «یا» و «ایا» و نظایر اینها ادا شده و مخاطبی به آن ضمیمه نمیشود در حال که دعا در جایی به کار میرود که نام مخاطب برده میشود، هرچند ممکن است این دو واژه به جای یکدیگر نیز به کار روند.

منبع: راغب اصفهان - مفردات ص170

پيامبر بزرگوار ... هنگامه‌هاى سخت، ملاحظه نمى‌كرد كه تضرّع او پيش خدا و كمك خواستن او از خدا ممكن است در ذهن مخاطبان و شاهدان و ناظران، اين تأثير را بگذارد كه او به‌خودى‌خود ناتوان است. به صراحت مى‌گفت من به‌خودى‌خود ناتوانم و بدون كمك خدا از من كارى برنمى‌آيد. در جنگ احزاب، در حالى كه همه‌ى دشمنان از اطراف، مدينه و پيامبر و گروه مؤمنين را محاصره كرده بودند، با اين نيّت كه اسلام و قرآن و پيام جديد را به‌كلّى از بيخ و بن بكَنند، پيامبر اكرم در كنار آرايش نظامى، در كنار تدابير بسيار هوشمندانه‌اى كه در آنجا به كار برد، در كنار تحريض مردم بر مقاومت، در مقابل چشم مردم بر زمين زانو گذارد! بارها اين كار تكرار شد كه در كتابهاى سيره هست. پيامبر دستش را بلند مى‌كرد، تضرّع مى‌كرد، اشك مى‌ريخت و مى‌گفت: پروردگارا! به ما كمك كن و نصرتت را به ما برسان و به ما توفيق بده.

بدون كمك الهى نمى‌توانيم كارى انجام دهيم؛ و كمك و رحمت الهى جز با توجّه و توسّل به او، جز با شستشوى دل، جز با خالص كردن نيّت، جز با كنار گذاشتن هدفهاى حقير و كوچك شخصى ميسّر نخواهد بود.